Главная / Жамият / ЗАКОТ НИМА ВА ФИКХИЙ ХУКМЛАРИ – кандай хисобланади

ЗАКОТ НИМА ВА ФИКХИЙ ХУКМЛАРИ – кандай хисобланади

Шаръий истилохда «Закот – махсус молдан махсус жузни махсус шахсга Аллохнинг розилиги учун шариатда тайин килингандек мулк килиб беришдир».

«Закот» сузи лугатда «поклик» ва «усиш» деган маъноларни англатади. Закот берган кишининг моли покланади. Качон закотини берса, покланади, булмаса йук. Закоти берилган молга барака киради, купайиб, усади.

«Махсус мол» – нисобга етган мол демакдир. «Махсус жуз» – закот берувчининг мулкидан ажратиладиган микдордир. Мисол учун, бир кишига «Ушбу уйда бир йил утириб туришинг сенга закот», деб булмайди. «Махсус шахс» деганда закот олишга хакли булган шахс назарда тутилган. «Аллохнинг розилиги учун» жумласи эса закотнинг ибодат нияти билан берилиши кераклигини англатади. «Шариат тайин килган» деганда закот чикариш микдори шариатда курсатилган микдорга тугри келиши кераклиги назарда тутилади. Озгина садака бериб, «шу закот» деб булмайди. «Мулк килиб бериш» деган жумладан эса «уша берилаётган мол уни олувчига мулк булмагунича закот булмайди» деган маъно англанади.

section_1528807951

Закот Исломнинг беш рукнидан бири булиб, шариат фарз килган амалдир.

Закот Исломдаги беш рукннинг учинчисидир. У исломий ибодат булиб, акийданинг ажралмас кисмидир. Ким закотни инкор этса, кофир булади, бордию уни адо этмаса, осий булади.

Фикх китобларимизда ибодатлар кисми алохида, муомалалар кисми алохида баён килинган булиб, закот ибодатлар кисмида келган. Закотда ибодат маъноси булиши билан бирга, улуг инсоний гоялар, ахлокий куринишлар, рухий кадриятлар хам мавжуд. Унда факат моддий маъно эмас, балки маънавий, рухий, ахлокий маънолар хам уз аксини топган. Закотда уни берувчига хам, закот олувчига хам, улар яшаб турган жамиятга хам куплаб дунёвий ва ухровий фойдалар бор.

Закот ибодати туфайли закот берувчи киши узининг ихтиёридаги мол-дунё Аллох томонидан берилган неъмат эканини, бу мол-дунёга вактинчалик эга булиб турганини тушуниб етади. Шунинг учун у кулидаги мол-дунёни Аллох курсатган халол-пок йулларга сарфлашга интилади. Бу хар бир шахс, хар бир жамият учун иктисодий муаммоларни хал килишда жуда мухим ва зарур омилдир.

Закот ибодати нафакат закот берувчи ва закот олувчига, балки жамиятга хам улкан фойда келтиради. Шунинг учун закот ибодати татбик килинган жамиятларда куп мушкулот ва муаммолар уз-узидан хал булади.

ЗАКОТНИНГ ФИКХИЙ ХУКМЛАРИ

I. Закотберувчида булиши лозим шартлар:

1. Мусулмон булиш.

2. Балогатга етган булиш.

3. Окил булиш

4. Хур булиш.

II. Закотфарз булиши учун молда булиши лозим шартлар:

1. Нисобгаетиши.

2. Туликмулк булиши.

3. Феъланёки такдиран усувчи мол булиши.

4. Хожатиаслиядан ортикча булиши.

5. Карзданхоли булиши.

6. Бир йил тулган булиши керак.

III. Закотнинг тугри булиши шартлари:

1. Ният.

2. Хакдорга мулк килиб берилиши.

1. Ният.

Закотни адо этиш вактида ёки уни ажратиш вактида ният килиш шартдир. Молнинг хаммасини садака килиб юборса, ният килиш шарт эмас.

Закотнинг тугри булиб, урнига утиши учун энг мухим шарт закот беришни ният килишдир. Чунки Исломда хеч бир ибодат ниятсиз булмайди.

2. Хакдорга мулк килиб берилиши.

Закот тугри булиши учун ажратилган мол закот берувчи томонидан хакдорларга мулк килиб берилиши керак. Фойдаланиб туришга берилган буюмлар закот булмайди, шунингдек, кишиларни таомлантириб, «мана шу менинг закотим» дейиш хам жоиз эмас. Лекин таом сотиб олиб, закот деб ният килиб берса булади.

Ханафий мазхаби буйича, акли заиф ёки ёш болага закот бериб булмайди.

«Садака килинди» дегани «бировга бир нарса мулк килиб берилди» деганидир. «Факирларгадир» деганда хам араб тили коидасида уларга мулк килиб бериш тушунилади.

ЧОРВА ХАЙВОНЛАРИНИНГ ЗАКОТИ

Чорва хайвонлари закотининг шартлари:

1. Яйловдаутлайдиган булиши.

2. Ишчи хайвонбулмаслиги.

Яйловда утлайдиган булиши, яъни йилнингкуп кисмида оммавий яйловда утлабсемирибболалабюришиЙилнинг баъзи вактида кулдан ем еса хам булаверадиЙилнинг куп кисмидакулда бокилган хайвонлардан закот берилмайдиЧунки уларнибокишга шахсий мехнат ва сарфхаражат куп кетганбулади.

Йилнинг куп кисмида яйловда бокилган хайвонларга эса мехнат хамсарфхаражатхам жуда оз кетадиАсосан купчиликнинг хакки булмиш яйловдан фойдаланиладиШунинг учун купчилик ичидаги камбагалмискинларга закотбериш керак булади.

Ишчи хайвон булмаслиги. Чорвахайвонларининг ишчисиданяъни аравагаомочга кушиладиганюк ташишгаишлатиладиганминиладиганжувоздасув чикаришда ёки шунга ухшаш ишларда фойдаланиб туриладиганидан закот олинмайдичунки бундайхайвонлар хожати аслия ва иш воситаси хисобланадиусувчи мол эмасКолаверсауларни ишга солибтопилган нарсалардан закот чикариладиАна уша закотйулида хизмат килганлари учун хам уларнинг узларидан закот олинмайди.

Туядан олинадиган закот микдори

Туянинг нисоби бештадир. Туртта туяси бор кишига закот фарз булмайди. Лекин эгаси узи хохлаб, берса, ихтиёрига хавола.

Ханафий мазхабида туянинг сони бир юз йигирма битта булгандан бошлаб бунинг закотига туяга закот бериш бошланган вактдаги закот кушилиб, худди аввалгидек ортиб бораверади. Туялар икки юзга етганда кушимча кушиш яна кайтадан бошланади.

Закот кандай хисобланади (нисоби 2020)

Корамолнинг закоти

Корамолдан закот бериш тартиби:

Уттизта корамолдан бир ёшли эркак ёки ургочи бузок;

Киркта корамолдан икки ёшли эркак ёки ургочи бузок,

Кирктадан ошганда то олтмиштагача икки ёшли эркак ёки ургочи бузок хамда кирктадан ошган хар бир бош учун ана шундай сифатли бузок кийматининг киркдан бири бериб борилади.

Олтмиштадан ошганда хар уттизта корамол учун бир ёшли эркак бузок, хар киркта корамол учун икки ёшли ургочи бузок закот килиб берилади.

Масалан, корамоллар сони 41 та булганда икки ёшли эркак ёки ургочи бузок хамда шундай бузок кийматининг киркдан бири берилади. 42 та булса, икки ёшли эркак ёки ургочи бузок хамда шундай бузок кийматининг киркдан иккиси берилади ва хоказо.

Куй-эчкиларнинг закоти

40 та куй ёки эчкидан битта, 121 дан иккита, 201 тадан учта, 400 тадан туртта, сунг хар юзтадан битта куй закот берилади.

Куйларнинг сони кирктага етганда нисобга етган булади ва улардан бир дона куй закотга чикарилади. Куйларнинг умумий сони уттиз туккизта булса хам, закот фарз булмайди. Бунда закот бериш-бермасликни эгасининг узи билади. Бераман деса, беради, бермаса, гунохкор булмайди.

Кирктадан то бир юз ун туккизтагача булган куйлардан бир дона куй закотга берилади. Бир юз йигирматага етгандан сунг то икки юзга етгунча иккита куй берилаверади. Икки юздан утганидан кейин эса учта куй берилади.

Уч юздан ошгандан кейин эса хар юзтасидан битта куй закотга чикарилади. Бунда куй бокишни купайтириш максадида улар канча куп булса, шунча оз закот олиш йулга куйилган.

Эчки хам куй хисобида булишини унутмаслик керак.

Отнинг закоти

Куйидаги отлардан закот олинмайди:

1. Миниладиган, ишлатиладиган ва харбий хизматга тайёрланган отлар.

2. Ем бериб бокиладиган отлар.

Демак, тижорат учун бокиладиган от, хачир ва эшаклардан закот олинади.

ТИЛЛА ВА КУМУШНИНГ ЗАКОТИ

Тилланинг нисоби йигирма мискол, кумушники икки юз дирхам. Унта дирхамнинг вазни етти мисколдир. Хох ишланган булсин, хох ёмби булсин, киркдан бирини бериш фарздир. Нисобга зиёда булган хар бешдан бирдан хисоби ила чикарилади. (Тилланинг аралашган нарсадан) голиблиги эътиборга олинади. Агар аралаштирилган нарса голиб булса, (тилланинг) киймати аникланади (ва закоти чикарилади).

Айтиб утилган нарсалардан бошкада закот фарз булмайди. Агар тижорат ниятида булса, фарз булади. Мерос йулидан бошка йул билан уларга молик булган вактда унинг (тижорат молининг) киймати икки пул бирлиги(тилла ва кумуш)дан факирларга манфаатлирок булган нисобга етса, фарз булади («Кифоя»дан)

Кумуш танга пулдан фарз буладиган закот микдори ундан бирнинг туртдан бири, бугунги кун истилохи билан айтилганда икки ярим фоизи экан. Жумладаги «киркдан бири» ибораси матнда «ундан бирининг туртдан бири» деб айтилган, чунки араб тилида «киркдан бир» деган ифода йук. Демак, кимнинг кумуш тангалари нисобга етса, икки ярим фоизини закот килиб чикариши керак булади.

Бир юз туксон танга кумуш пулга закот фарз булмайди. Аммо эгаси уз ихтиёри билан закот бермокчи булса, жоиз.

Кумуш танга пулнинг нисоби беш увкия. Бир увкия кирк дирхамга тенг. Уни бешга купайтирсак, икки юз дирхам булади. Икки юз дирхам кумуш пул нисобга етган булади.

Тилла пулнинг йигирма динордан озида закот фарз булмайди, чунки тилла пулнинг нисоби йигирма динордир.

Тилла пул хам нисобга етганидан кейин бир йил утсагина, закот фарз булади. Бир йилдан оз микдорда нисобдан кам булиб колса, закот фарз булмайди.

Йигирма динор тилла пулдан ярим динор закот берилади.

Нисобдан ортик пулдан нисбатига караб икки ярим фоизи закотга чикарилаверади.

НАКД ПУЛДАН ОЛИНАДИГАН ЗАКОТ

Накд пулдан кандай килиб закот чикарилади? Унинг шартлари кандай?

Накд пулдан закот чикариш фарз булиши учун унда куйидаги шартлар мавжуд булиши лозим:

1. Пул нисобга етган булиши.

2. Бир йил тулиши.

3. Карздан холи булиши.

4. Хожати аслиядан ортик булиши.

Пул нисобга етган булиши. Тилла пул булса, йигирма динор, кумуш пул булса, икки юз дирхам нисоб эканини яхши билиб олдик. Аммо хозир тилла хам, кумуш хам пул сифатида ишлатилмайди. Когоз пулдан кандай килиб закот чикарилади? Унинг нисоби канча?

Кумуш халкаро микёсда пул урнида умуман кабул килинмай куйди. Тилла эса пул улчови сифатида дунё буйича макбул булиб турибди. Шунинг учун уламолар когоз пулни тилланинг киймати билан улчаш керак, деган фикрга келганлар. Пайгамбар соллаллоху алайхи васалламнинг вактларида йигирма динор пулнинг огирлиги йигирма мискол буларди. Йигирма мискол эса саксон беш граммга тенг.

Демак, 85 грамм тилланинг бахоси когоз пулнинг нисоби булади. Кимда 85 грамм тилланинг кийматига тенг ёки ундан куп когоз пул булса, закот бериши фарз булади. У одам пулини хисоблаб туриб, икки ярим фоизини, яъни киркдан бир булагини закотга бериши керак.

Бир йил тулиши керак. Накд пуллардан ёки уларнинг урнига утадиган нарсалардан закот фарз булиши учун лозим булган шартлардан бири – уша пул нисобга етган холида тулик бир йил туриши керак. Ханафий мазхаби буйича, йилнинг уртасида пул нисобдан кам булса хам, йилнинг бошида ва охирида тулик булса, закот фарз булаверади.

Фойдага келган моллардан: ойлик маош, иш хакки, мукофотлар, хунар килиб топилган пуллар, ижарага куйилган иморатлар, мехмонхона, завод ёки фабрика ва машиналардан тушган фойдаларни хам асл сармояга кушиб туриб закот чикарилади.

Карздан холи булиши керак. Пулдан закот фарз булиши учун у кайтариб берилиши зарур булган карз булмаслиги керак. Айтайлик, бировнинг кулида нисобга етган пули бор. Шу билан бирга, карзи хам бор. У аввал карзини бериши керак. Уни берганидан кейин пули нисобдан кам булиб колса, унга закот фарз булмайди.

Хожати аслиядан ортик булиши керак.  Дейлик, бир кишининг кулида нисобга етган пули бор. Аммо у узига ва карамогидаги кишиларга кишлик ёки ёзлик кийим олиши керак. Ёки бир йиллик озик-овкатининг сарф-харажати хам бор. Уй сотиб олиши, уйига керакли анжомлар, касб-хунари учун асбоблар, мингани, зарурат учун улов ёки укигани китоб олиши керак. Ушбу нарсаларни ёки улардан баъзиларини сотиб олганидан кейин пули нисобдан кам булиб колса, унга закот фарз булмайди. Сотиб олишидан олдин эса пули нисобга етган булса, фарз булади. Чунки закот узига тук, уз эхтиёжларидан ортикча пули бор бой одамларга фарздир.

ТИЖОРАТ МОЛИДАН КИЙМАТИНИ ЗАКОТГА ЧИКАРИШ

Сотиб олинган хар бир нарса хам тижорат моли булавермайди, чунки уларнинг орасида шахсий ва оилавий фойдаланиш учун нарсалар хам булади. Факатгина сотиш, фойда олиш ниятида харид килинган нарсагина тижорат моли хисобланади.

Уламоларимиз: «Тижоратда иккита асосий унсур: ният ва амал бор», дейишади. Ният – фойда куриш максади булса, амал – олди-сотдидир. Ушбу икки унсур бир булгандагина, тижорат булади. Бири булиб, иккинчиси булмаса, тижорат булмайди.

Шунга кура, биров узи учун бирор нарса олиб, уни ишлатиб юрса-ю, яхширок фойда чикса сотиб хам юбориш максади булса, у нарса тижорат моли булмайди. Чунки уни аслида узи учун олган. Аксинча, сотиб, фойда куриш ниятида олган нарсасидан узи вактинча, яхширок харидор чиккунча фойдаланиб турса хам, у нарса тижорат моли хисобланади. Аммо ушбу нарсани «Сотмайман, узим фойдаланаман», деб ният килса-ю, фойдаланиб юрса, уша мол тижорат моли булмайди ва ундан закот хам бермайди.

Тижорат молларидан закот фарз булишининг шартлари хам худди пулдаги шартларга ухшайди, яъни бунинг учун мол нисобга етиши, бир йил тулиши, карздан холи булиши ва хожати аслиядан ортик булиши лозим.

Закот бериш вакти келганда тожир кулидаги ва хисоб ракамидаги пулларини, савдога куйилган молларидан бир йил тулганини ва одамларга берган карзларидан кайтиб келишига кузи етганларини жамлаб хисоблайди, сунгра бунинг икки ярим фоизини закотга чикаради.

Хисоблаш вактида тижорат дукони бинолари, бинонинг асбоб-анжомлари, тижорат моллари куйиладиган жойлар, пештахта ва шунга ухшаш сотувга куйилмаган нарсалар хисобга олинмайди. Тижорат молларининг киймати закот чикарилаётган кундаги бахосида улчанади. Закотни тижорат молларининг узидан ёки кийматидан чикарса хам булади. Аммо камбагалларга фойдалирок булгани учун кийматидан чикарилса, яхши булади.

Закот, садакаи фитр, каффорат, ушр ва назрларда уларнинг кийматини бериш хам жоиз. Бир йил тулгандан кейин камайса, закотнинг уша камайган микдордаги улуши сокит булади. Закот нисобдадир, афв килинган нарсада эмас. 

Агар киркта туяга бир йил тулгандан кейин ун бештаси халок булса, бинти махоз бериш вожиб булади.

Йилнинг уртасида курилган фойда уз жинсидан булган нисобга кушилади. 

Нисобни мукаммал килиш учун тилла кумушга ва тижорат моллари киймати ила иккисига кушилади. 

Нисобнинг йил давомида нокис булгани (камайгани) хисоб эмас. Закотни бир йил ва ундан хам аввалрок бериш жоиз.

Шунингдек, бир нисобга сохиб булган киши бир неча нисобнинг закотини олдиндан берса булади («Кифоя»дан).

Бу ерда закотга оид бир неча масала муолажа килинмокда. Аввало, закот ва унга ухшаш молиявий ибодатда бериладиган нарсаларнинг узини бермай, кийматини берса хам булиши хакида суз бормокда.

Закот, садакаи фитр, каффорат, ушр ва назрларнинг кийматини бериш хам жоизлиги хакида ханафий мазхабининг уламолари: «Кийматини чикарса яхши булади, баъзи вактларда кийматини бериш мискин ва факирлар учун манфаатлирок булади», дейишади. Замондош уламоларимиз бу борадаги барча маълумотларни тулик ва атрофлича урганиб чикиб, ханафий мазхабининг тутган йули хозирги замон учун муносиб, деган фикрга келишган.

Закотга бериладиган хайвон урнига унинг кийматини берса буладими? Ханафий мазхабида: «Закотга бериладиган хайвон урнига унинг киймати берилса булади», дейилади. Киймат хар юртнинг уз нархида ва закот берилаётган куннинг бахосига караб булади.

ТИЛЛА-КУМУШ БУЮМЛАР, ИДИШЛАР ВА ТАКИНЧОКЛАРНИНГ ЗАКОТИ

Ушбу масалада фикхий мазхаблар иккига булинишган:

1. Ханафий мазхаби: «Аёлларнинг такинчокларидан закот чикарилади», деган.

2. Моликий, шофеъий ва ханбалий мазхаблари: «Аёлларнинг одатдаги тилла ва кумуш такинчокларидан закот чикариш фарз эмас», деган.

Ханафий уламоларимиз тилла-кумуш буюмлар, идишлар ва такинчоклардан закот бериш борасида куйидаги фикрларни айтишган:

1. Тилла ва кумушдан ясалган турли буюмлар, идишлар учун закот бериш фарздир. Аввало, Ислом бу нарсаларни исрофгарчилик, манманлик хамда камбагалларнинг кунгли чукишига сабаб булгани учун харом килган. Мусулмон одам мазкур нарсаларни уйида сакламагани маъкул. Аммо ким ушбу коидага риоя килмай, уларни узига мулк килиб олган булса, уша нарсаларнинг узи ёки бошка мулк билан кушилганда нисобга етса, закот бериши фарз булади.

Уламоларимиздан баъзилари: «Бундай идиш ва буюмларнинг нисобга етганини аниклаш учун уларнинг огирлиги эътиборга олинади, агар 85 граммга етса, нисобга етган булади», деганлар. Баъзилари эса: «Киймати эътиборга олинади, чунки бу нарсалар санъат асари сифатида бахоси яна хам ортган булади», дейишади.

2. Эркак кишиларнинг тилла ва кумуш такинчокларидан хам закот олинади. Эркак кишига шариатимизда битта кумуш узук такишга рухсат берилган. Лекин шундай булса хам, уша нарсалардан такинчоги булса, уни такиш ёки такмаслигидан катъи назар, узига мулк булиб тургани учун закот беради. Уни бошка мулкларга кушиб нисоб хисобига киритади. Бу нарсаларнинг хаммаси усиши керак булган молни улик мол килиб куйиш хисобланади ва Исломда кораланади. Зарурат учун, кишининг соглиги учун килинган тилла ва кумуш нарсалар, масалан, тиш, бурун ва шунга ухшашлардан закот берилмайди.

3. Маржон, лаъл, зумрад, олмос, ёкут каби нарсалардан закот берилмайди. Чунки бу нарсалар усмайдиган мол хисобланади. Факат аёлларнинг зебу-зийнати шаклида ишлатилади.

4. Тилла ва кумуш такинчоклар такиш учун эмас, пулни банд килиш учун, жамгарма килиш учун, сотиб-фойда куриш учун олиб куйилган булса, улардан закот бериш вожиб булади. Агар шундай килинмаса, одамлар закот беришдан кочиб, пулига тилла ва кумуш такинчоклар олиб куйишга утади. Колаверса, бундай такинчоклар аёлларнинг хожати учун эмас, пулни ушлаб ва унинг фойдасини олиш учун жамгарилган булади.

КИММАТБАХО ТОШЛАРНИНГ ЗАКОТИ

Тогдан топилган ферузадан закот берилмайди, чунки бунга ухшаш нарсалар туз каби ернинг бир булаги хисобланади.

Шунингдек, марварид, лаъл, зумрад, олмос, ёкут каби нарсалардан закот берилмайди, чунки бу нарсалар усмайдиган мол хисобланиб, факат аёлларнинг зебу зийнати сифатида ишлатилади.

Одамлар томонидан ерга кумилган нарса топилса ва унда калимаи шаходат ёки шунга ухшаш исломий аломатлар булса, унинг хукми тушиб колгандан кейин топиб олинган нарсанинг хукми каби булади. Албатта, бу каби нарсалар мусулмонларнинг мулки хисобланади. Бу холда худди топиб олинган нарса каби мазкур дафинанинг хам эгасини топиб, унга кайтариб бериш учун шариатда кабул килинган чоралар курилади. Эгаси топилмаса, топилманинг хукмида булади.

Ханафий, моликий ва ханбалий мазхаби уламолари: «Дафинанинг закоти давлат мулкига кушилади», дейишган. Шофеъий мазхабида эса: «Дафинанинг закоти бошка закотлар бериладиган хакдорларга берилади», дейилган. Нима булганда хам, дафинанинг закотини бериш керак.

ЗАКОТ ОЛИШИ МУМКИН БУЛМАГАНЛАР

Закот олиши харом булганлар куйидагилардир:

Орасида тугишганлик ва эр-хотинлик алокаси борлар.

Бу тоифага кишининг тукканлари, яъни ота-онаси, бобо-момолари неча погона юкори булса хам киради. Мазкур киши ана ушаларга закотини бериши мумкин эмас.

Узининг кулига, бир кисмини озод килган кулига закот берилмайди.

Кул хожанинг мулки булади. Узининг мулкига закот бериш дуруст эмас.

Зиммийга эмас. Унга (зиммийга) закотдан бошкасини берса булади.

Зиммийга закотдан бошкасини берса булади. Ислом давлати соясида яшаётган «ахли зимма» деб аталувчи бошка дин вакилларига закотдан бериб булмайди. Чунки закот мусулмонлардан олиниб, мусулмонларга берилиши шарт. Аммо ахли зиммага нафл садакалардан, садакаи фитрдан берса булади. Чунки аввал айтилганидек, закот молиявий ибодат булиб, уни бериш учун хам, олиш учун хам мусулмон булиш керак.

Фосик кишига закот берса буладими?

«Фосик» деб баъзи гунох ишларни килиб номи чиккан одамга айтилади. Узи мусулмон одам-у, лекин гунох ишлар хам килган булади. Кадимги уламоларимиз бундай одамларга закот бериш мумкин, дейишган ва закотни олгандан кейин уни фиск ва гунох ишларга сарфламаслиги аник булиши керак, деган шартни куйишган.

Куч-куввати етарли, бирор касбга кодир кишиларга закотдан берилмайди.

Касб-корга кодир булган, соглом кишига закотдан улуш берилмаслиги учун унда куйидаги шартлар мавжуд булиши керак:

1) Уз касбига яраша иши мавжуд булиши;

2) Бу иш халол иш булиши;

3) Мазкур иш токатидан ташкари, чидаб булмайдиган даражада булмаслиги;

4) Бу иш унга муносиб, узига ухшаш кишиларнинг обрусини тукмайдиган иш булиши;

5) Узида ва карамогидагиларда етарли касб килиш имкони булиши.

Таркидунё килиб, ибодатга берилган одамга закотдан улуш берилмайди.

ЗАКОТ БЕРУВЧИНИНГ ВАЗИФАЛАРИ

Закотни адо килувчи банданинг зиммасида бажариши лозим булган куйидаги вазифалар бор:

1. Закотдан мурод нималигини фахмлаши керак. У уч нарсадан иборат: Аллох таолонинг мухаббатини даъво килувчини узи мухаббат куйган нарсасини чикариши билан синаш; халокатга олиб борувчи бахиллик сифатидан покланиш; мол-мулк неъматига шукр килиш.

2. Риёкорликдан холи булиш учун закотни сир тутиш. Уни изхор килишда факирни хорлаш бор. Агар «закотни бермади» деган тухматдан куркса, факирларга жамоат ичида очикчасига беради. Бошкаларга пинхона равишда беради.

3. Закотини миннат ва озор билан бузмайди. Инсон факирга эхсон килаётганида  миннат хосил булиши мумкин. Аслида эса, унинг закотини олган факир киши Аллох таолонинг унга буюрган хаккини кабул килиб, унга яхшилик килаётган, унинг молини бировнинг хаккидан поклаётган булади. Закот берувчи яхширок уйлаб курса, унинг закот чикариши у билан факир уртасидаги муомала эмас, балки мол неъматига шукрдир. Шунинг учун факир одам факирлиги учун хакоратланмаслиги керак, чунки фазл мол-мулкнинг борлиги ёки йуклигида эмас.

4. Бераётган нарсасини кичик санаши лозим, чунки ишни катта санаган одам у билан фахрланади. Яхши иш уч нарса билан: уни кичик санаш, тезлатиш ва сир тутиш ила тугал булади.

5. Закот берувчи молидан энг халолини, энг яхшисини ва узига энг махбубини чикарсин.

6. Садакасини беришга лойик одам топиш. Уларда куйидаги сифатлар булиши керак:

Биринчи сифат: такво.

Иккинчи сифат: илмли булиш.

Учинчи сифат: «Неъмат бериш ёлгиз Аллох таолонинг Узидан булади», деб эътикоддаги одам булиши.

Туртинчи сифат: факирлигини яширадиган, хожатмандлигини бекитадиган ва ошкора шикоят килмайдиган булиш.

Бешинчи сифат: аёлманд, карзга дучор булган, огир касалликка чалинган кишилар булсин.

Олтинчи сифат: кариндош-уруглардан булсин, чунки уларга килинган садака – хам садака, хам силаи рахмдир. Кимда ушбу сифатлардан иккитаси ёки купроги жам булса, закотни ана шундай одамга бериш афзалдир.

Закот олувчининг вазифалари

Закотни олувчи Куръонда зикр килинган саккиз тоифадан бири булиши лозим. Унинг зиммасида бир неча вазифа бор:

1. Аллох таоло уни гамга солган нарсани бартараф килиш учун закотни унга беришни буюрганини фахмласин ва барча гамини йигиб, битта гамга – Аллох таолонинг розилигини топишга айлантирсин.

2. Берувчига ташаккур айтиб, унинг хаккига дуо килсин. Лекин бу дуоси сабабнинг шукри микдорида булсин.

3. Узига берилган нарсага эътибор берсин, халол булмаган нарсани мутлако олмасин, чунки бир киши бировнинг молидан закот чикарса, бу нарса закот булмайди. Агар шубхали нарса булса, узини олиб кочсин. Иложсиз колгандагина хожатига ярашасини олсин.

4. Узига мубох булган микдорда олсин, хожатидан купини олмасин. Агар карздор булса, карзидан ортигини олмасин.

Яна маълумот

KgnbIrJHVQVn3UM-bvT09b_d6I0v9LRi

Инглизчани биладиган маълимлар чикяпти, лекин дарс беришни билмайди” – IELTS’дан 12 йилдан бери дарс бераётган педагог билан сухбат

“Инглиз тилини урганиш мен учун эмас экан”. “Хар доим янгидан бошлайман ва яна ташлаб куяман”. …