Главная / Маданият / Террорчилар инсониятни йук килмасдан аввал, инсоният терроризмга бархам бериш керак

Террорчилар инсониятни йук килмасдан аввал, инсоният терроризмга бархам бериш керак

sharofiddin-tulaganovЯкин Шаркда узини “Ислом Давлати” деб атовчи гурухнинг таъсир доираси тобора кенгайиб бормокда. Бу гурух гояларини тушуниб етмаган ёшлар кулига курол олиб, ислом “акидалари”ни ёйишга “интилмокда”. Якин Шаркда тажриба ортирган хорижий ёлланма жангариларнинг ватанларига кайтиб борганидан сунг янада баттар вахшийлашишига шак – шубха йук. Кузни каттарок очадиган вакт келмадими? Чаласавод, диний акидапараст, экстремист ва террорчиларга карши кураш максадида кулга калам олишга карор килдим.

Куни кеча Нигериянинг Майдугури шахридаги масжидда узини улимга махкум килган жангари портлаш уюштирди. Бунинг окибатида камида 18 киши халок булиб, 30 киши жарохат олди. Бундан аввал “Боко Харам” жангарилари Майдугури атрофига хужум килган эди. Бу икки ходиса янги президент Мухаммад Бухарининг касамёд кабул килганидан бир кун утиб юз берди. Маълумки, у “Боко харам” жангариларини “аклсиз ва худосизлар” деб атаган эди. 22 май куни Саудия Арабистонидаги Аль – Кудейх кишлогидаги масжидда портлаш юз берди. Орадан бир хафта утиб – 29 май куни жангарилар подшохликнинг Дамам шахридаги масжидда портлаш уюштиришди. Хар икки портлашда унлаб одамлар халок булди, жарохат олди.

Узини “шариат билимдонлари” деб атовчи жангарилар ибодатхоналарга хужум килиш мукаддас Курьон Каримда хам, Хадиси Шарифда хам йуклигини билишармикан?! Динимида хар бир мумин – мусулмон – у хох аёл, хох эркак булсин билим олиши шарт дейилади. Бу борада Курьони Каримдаги “Икра” (“Уки”) деган оятини, пайгамбаримизнинг “Хитойда булса хам илм изла” деган хадисларини эслашнинг узи кифоя. Лекин жангарилар нима килишаяпти? Масжид ва укув даргохларида купорувчилик уюштирмокда.

Кениянинг Гарисса шахридаги университет ётокхонасида юз берган террор ходисасини бир эслаб курайлик. “Ал Коида” террор тармоги билан якиндан хамкорлик килиб келадиган “Аш Шабаб” гурухи (тулик номи — “Харакат аш – Шабаб аль – Муджахидин”) яъни “Ёш мужохидларнинг харакати” жангариларининг хужуми окибатида халок булган 147 талабанинг, жарохат олган 79 кишининг айби нима эди?

Укув даргохларига террорчиларнинг хужумлари билан боглик мисолларга мурожаат килайлик. 2004 йилнинг 1 сентябрида Шимолий Осетиянинг Беслан шахрида жанггарилар 1 минг 100 дан ортик укувчи ва укитувчиларни гаровга олди. Хужум вактида 335 киши халок булди. Уларнинг 186 нафари болалар, 17 нафари укитувчи эди. 800 дан ортик киши жарохат олди. 2007 йилнинг 16 январида Богдоднинг шимолий шаркида жойлашган “Аль-Мустансирия” университетида узини улимга махкум килган террорчилар миналаштирилган иккита машинани портлатиб юборди. Бунинг окибатида камида 70 киши халок булиб, 169 киши жарохат олди.

2013 йилнинг 6 июл куни “Боко харам” гурухи Нигериянинг Йобе штатидаги Мамуду мактаб-интернатининг ётокхонасига хужум килди. Хужум вактида бу ерда 1 минг 200 киши бор эди. Бинога ут куйилди. 42 киши халок булди. Айни шу гурух уша йилнинг 29 сентябрининг окшомида Йобе штатидаги Гужба шахрида жойлашган кишлок хужалик коллежи ётокхонасига хужум килди. Уйкуда булган 44 нафар талаба улдирилди. 2014 йилнинг 25 феврал куни “Боко харам” жангарилари Гужюбадаги Федерал хукумат коллежи ётокхонасига хужум уюштирди. Отишма ва портлаш окибатида 59 нафар укувчи халок булди. Жангариилар томонидан Борно штатида угирлаб кетилган 300дан ортик укувчи кизнинг такдири хамон номаълумлигича колмокда.

2014 йилнинг 16 декабрида “Техрик – и – Талибан Покистан” харакати Пешаварда харбий хизматчиларнинг 500га якин фарзанди таълим оладиган мактабга хужум килди. Натижада 145 киши, жумладан 9 ёшдан 14 ёшгача булган 132 укувчи улдирилди. 114 киши жарохат олди.

Айни дамда жангариларнинг тарихий обидаларини йук килаётганини куриб, умрбод йукотилган бойликларга дилингиз огринади. Ахир бу ёдгорликларга хеч ким сигинаётгани йук эдику?! Ирокнинг маданий жихатдан энг бой, диний жихатдан энг ранг – баранг шахарларидан бири булмиш Масулни “Ислом давлати” деб атаган террор ташкилоти уз пойтахти деб эълон килганидан бери у ердаги бебахо маданий мерос жиддий хавф остида колди. Шу йилнинг февраль ойида жанггарилар Мосулдаги марказий кутубхонани портлатиб юборган ва ут куйган эди.

Улар жахондаги энг кадимий деб айтилаётган кутубхона ховлисида китоб ва кулёзмаларни ёкиб, гулхан ясашди. Умумий хисобда маданият, фалсафа ва тарихга оид 10 минг том китоб йук килинди. Жанггарилар Мосул музейидаги дурдоналар – минглаб йиллар давомида кузни кувонтириб турган бебахо санъат асарларини бир неча дакика ичида ер билан яксон килди. Террочилар кадимий оссурияликларнинг Нимруд шахрини ер билан яксон килишди. Террорчилар Юнус пайгамбарнинг кабри ва масжидини хам бузиб ташлашди. Эрамиздан аввалги 3 асрдан бери машхур булган ва Парфия империяси таркибига кирган Хатра шахри хам ер юзидан супуриб ташланди. Унгача жанггарилар Саргон Иккинчи саройи билан машхур булмиш кадимий Дур-Шаррукин шахрини ер билан текислаб ташлаган эди. БМТ Бош котиби Пан Ги Мун “Ислом Давлати” томонидан Ирокдаги кадимий шахарларни вайрон этилаётганини кескин коралаб чикар экан “бу каби хатти – харакатларни харбий жиноят сифатида кабул килиш керак” деди. ЮНЕСКО Бош директори Ирина Бокова террорчилар томонидан инсониятнинг кадимий мероси йук килинишини “дахшатли маданий тозалаш стратегияси” деб атади.

Шу уринда бундан 14 йил мукаддам Афгонистоннинг Бомиён вилоятида тог багрига эрамизнинг 3 – 7 асрларида уйиб ишланган кадимий улкан Будда хайкаллари портловчи моддалар ёрдамида “Толиблар” томонидан вайрон этилганини эслатиб утиш керак. Малидаги вазият хам кишини ташвишлантиради. Жанггарилар утган йили Тимбукту шахридаги ноёб архивга ут куйди. Бу ердаги иккита бинода – кадимий омборхона ва янги Тадкикот Марказида 12 – 13 асрларда яратилган биология, астрономия, тарих, математика, мусика ва бошка фанларга оид юз мингдан ортик кулёзмалар, манускриптлар сакланарди. Манускриптлар нафакат Мали, балки жахон мероси эди. Террорчилар шахарнинг маданий кадриятларини, жумладан кадимий Жингуеребер масжиди ва суфийларнинг кадамжолари хамда макбараларини тахкирлашди, бузиб ташлашди. Террорчиларнинг кур – курона хатти – харакатлари окибатида инсоният узининг тарихий ва маънавий бойлигидан махрум булмокда.

Мусулмон мамлакатларида истикомат килувчи ахоли террорчиларнинг бу ишлари мукаддас ислом динига мос келмаслигини англаб етган. Бирок, номусулмон халклар эса, бу каби ишларни куриб, “ислом дини бузиш, вайронагарчилик келтириш, бегунох одамларни улдириш экан – да”, деган фикрга келиши аник. Устозларимиздан бири ёзганидек, бугун жахон оммавий ахборот воситаларида Исломга тош отиш ва тамга босишнинг, умуман, мусулмонларни ёмонотлик килишнинг асосий сабаби битта – бу гарб дунёсида исломни кабул килаётганлар сони йил сайин купайиб бораётганлигидир.

Вазиятга ойдинлик киритиш (яъни, террорчиларнинг исломга алокаси йуклигини исботлаш) максадида биринчи навбатда араб ва мусулмон мамлакатларининг журналистлари, уламолари, давлат рахбарлари гарбдаги хамкасбларига мурожаат билан чикишлари, террорчиларни “исломчилар” деб атамасликларини талаб килишлари керак.

Исломни бутун дунёга ёмон курсатиб, мусулмонларга тухмат уюштираётганларга тарихнинг ойдин сахифаларини эслатиб утиш вакти келмадимикан?!

АКШ Президенти Барак Обаманинг 2009 йил 4 июнь куни Кохира Университетида сузлаган нуткини бир бор (аслида куп бор) эслатиб утиш керакка ухшайди. Ок уй рахбари ушанда шундай деган эди: “Тарихга кизиккан инсон сифатида мен цивилизация ислом олдида канчалик карздор эканлигини хам биламан. Айнан ислом, Ал – Азхор каби жойларда, асрлар давомида илм нурини таратиб келди ва Европадаги тикланиш ва маърифатга йул очди. Мусулмон жамиятларининг илгорлик рухи туфайли алгебра тартиб – коидалари, магнитли компасс ва навигация ускуналари, ёзув махорати ва нашриётга эга булдик, касалликлар таркалиши ва уларни даволаш йуллари хакида тушунча хосил килдик. Ислом тамаддуни бизга улугвор аркалар ва баланд миноралар, вакт хукмига буйсунмайдиган шеърият ва жозибали мусика, хусни хаттотлик ва хузур – халоват ила таффакур килиш имконларини берди”, деган эди.

Бу нутк билан танишар экансиз, АКШ президенти узбек мутафаккирларини назарда (алгебра тартиб – коидалари деганда Ал Хоразмийни, магнитли компасс деганда Абу Райхон Берунийни, навигация ускуналари деганда ал Фаргонийни, касалликлар таркалиши ва уларни даволаш йуллари дейилганда Ар – Розий ва Ибн Сино) тутганлигига ишонч хосил киласиз. Улугвор аркалар ва баланд миноралар (Самарканд, Бухоро, Хива, Шахрисабз), вакт хукмига буйсунмайдиган шеърият (А. Навоий, З.Бобур) ва жозибали мусика (Ал Фаробий) дейиш билан Барак Обама Узбекистонни назарда тутмадимикан?! Демак, АКШ президенти фикрича, “цивилизация ислом олдида канчалик карздор” булса, халкимиз олдида хам шунчалик карздордир.

Ёшлигимизда катталар “Инсон номи магрур жаранглайди”, деган сузни куп ишлатишарди. Бунинг учун инсоннинг узи магрур яшаши керак. Магрур яшаш учун эса урушларга йул куймаслик лозим. 21 аср – уруш ва зуравонликлардан холи аср булиши керак. Бунинг учун хар бир инсон бузгунчилик билан эмас, балки бунёдкорлик билан шугулланиши керак. Биз ер шари деб аталмиш катта оилада тинчлик – хотиржамликда яшашни уз олдимизга максад килиб куйган эканмиз, хар кандай урушларга карши чикишимиз керак.

Шу уринда АКШ президенти Жон Кеннедининг “уруш инсониятни йук килишдан олдин, инсоният урушга бархам бериш керак”, деган сузларини эслатиб утиш керак. Демак, “террорчилар инсониятни йук килмасдан аввал, инсоният терроризмнга бархам бериш керак” дейдиган вакт етиб келди.

Шарофиддин ТУЛАГАНОВ

Яна маълумот

pogudx662lujp78dq

Тугилган кун табрикотлари 2023

Киска, узок, ихчам, расмли тугилган кун хабари ва енг яхши табрик сузлари Тугилган кун мухим …