Тавба

 tavba“Тавба” сузининг кайтмок, пушаймон булмок, гунохларни тарк этиб Хакка юз бурмок, келажакда гунохни такрорламасликка азм этмок каби маънолари бор.
Имом Газзолийга кура, тавба илм, хол, ва феъл каби навбати билан бир-бирини такозо этувчи уч нарсанинг бирлашувидан пайдо буладиган узгармас илохий суннатдир. Бу боскичларнинг хар бири узидан кейинги боскич учун заруратдир. Чунки Аллох таолонинг мулк ва малакутга жорий этган конунидаги узлуксизлик шуни такозо килади.
Гунохлар боис пайдо булиб, банда билан унинг суюкли нарсалари орасини тусадиган улкан зарарни англаш илмдир. Бу улкан зарарни тула англаган киши уз калбига голиб булади. Бу англаш суюкли нарсасини бой берган калбда алам-огрик пайдо килади. Калбда йукотиш хисси ортгани сайин аламнинг шиддати хам кучаяди. Махбубини узининг бир ёмон феъли сабаб бой бергани учун калб афсус чекади. Калбнинг бу огриги надомат дейилади. Огрик ичкарини бутунлай эгаллаб олганидан сунг, калбда касд деб аталган узгача бир холат намоён булади (касд – гунохни тарк этишни максад килиш, шу максад томон кадам ташлаш).
Тавба шундай огрикки, у бекор утаётган умрни хис килиш, Аллохнинг газаби остида зое булаётган бебахо неъмат – утган ва утаётган кунларни уйлаб, конли ёшлар тукишдир. Дархакикат, утган хатодан пушаймон булиб, гамга ботиш мусулмон учун вожибдир. Бу хол тавбанинг рухи, унгланиш у билан камолига етади.

Тавбанинг шартлари

Олимлар бундай деганлар: “Тавбанинг учта шарти бор: Гунохдан тухташ, пушаймон булиш ва унга кайтмасликка ахд килиш”. Баъзи олимлар эса: “Тавбада содир этилган гунохдан пушаймон булишнинг узи етарлидир. Зеро, бу пушаймонлик гунохдан узилишни ва кайтиб уни килмасликка ахд килишни такозо этади. Бу иккиси пушаймонликдан пайдо булади, шунинг учун хам: “Пушаймонлик тавбадир”, дейишган.
Фахриддин Розий “Мафотихул гайб” номли тафсирида тавба учун лозим булган нарсаларни санаб утган: “1. Килган гунох ё ножуя харакатини бас килиш. Бас килиш нега керак? Агар банда гунох ё ножуя ишини ташламаса, килишда давом этса, бу тавба булмайди; 2.Утмишда килган шу гунохларини хам бас килиш. Пушаймонлик нега керак? Агар банда килган гунохидан пушаймон булмаса, килган ишидан рози, уша ишга кунгли бор демак. Бир ишга кунгли булган инсон ушани килиш эхтимоли борлиги учун хам тавба килган булмайди; 3. Шу гунох ё ножуя харакатга ухшаш ишни асло килмасликка ахд килиш. Килган гунохига ухшаш гунохдан хам узок булишга ахд килиш нега керак? Зеро, гунох ишни килиб булди. Гунохни яна ният килиш хам гунох!; 4. Юкоридагиларнинг барчасини яна килишдан куркиш. Куркув инсонга тавба килишни, сунг бу ишни бас килишдан узга йул йуклигини хотирлатади. Хакикий тавба учун ана шуларнинг барчаси керакдир”.

Тавба ва истигфор уртасидаги фарк

“Истигфор” – кечирим, магфират сураш дегани. Давомли гунох киладиган кимса хам, тавбакор хам истигфор айтиши мумкин. “Тавба” сузининг таърифида: “Гунохдан воз кечиш, унга кайтмасликка ахд килиш ва ундан бутунлай узилишдир”, дейилган. Биргина истигфорнинг узидан бу маъно тушунилмайди.
Имом Куртубий “Ал-Муфхим”да истигфорнинг фойдаси катталигини, аммо уни давомли гунох килишга бархам бериб, пушаймонлик гами эзиб турган холда, тил билан дилни бир килиб, самимий айтиш кераклигини ёзади. Куртубийга кура, ана шундай истигфор тавбанинг таржимасидир. Бу асло тили билан “астагфируллох” деб куйиб, гунохини давом эттиравериш эмас. Бундай кимсаларнинг истигфори истигфорга мухтождир!

Тавбанинг ахамияти ва зарурати

Гунохдан сунг дархол тавба килиш вожибдир. Чунки гунохнинг халокатли эканини англаш имон такозосидир. Тавбани кечиктириш мумкин эмаслигини англаган киши дархол амалга утади, узини ёмон феъллардан тия бошлайди. Хар бир илм яхши амал бажариш учун урганилади. Модомики, илм амалга сабаб булмас экан, унинг масъулиятини тула хис килиш мушкул. Гунохларнинг зарарини билиш, англаб етиш илмдир. Мана шундай илм гунохларни тарк килишга сабаб булади. Ундан кузланган максад хам аслида ана шу.
Кимки гунохларни тарк этмас экан, имони заифлашиб бораверади. Зарарли озиклар баданга кандай таъсир этса, гунохлар хам имонга шундай таъсир килади. Доимий равишда ичкарида тупланиб колаётган зарарли озиклар киши сезмаган холда унинг мизожини узгартиради, хатто уни бузилишгача олиб боради. Натижада киши дафъатан дардга чалинади, дафъатан улади.
Гунохларнинг имонга таъсири хам шу йусинда бошланиб, шу йусинда якун топади. Демак, бу уткинчи дунёда улимдан куркувчи кишига дархол ва хар кандай холатда зарарли озиклардан тийилмок вожиб. Абадий халокатдан куркувчи кишига эса гунохлардан тийилишнинг вожиблиги яна бир хисса купрокдир.
Кишининг динини гунохлари захарлайди. Кимки уни содир этса, фурсат борида бу килмишидан кайтмоги вожиб. Бу фурсат умрдир. Фурсат бой берилса, умр зое булади. Бундан хам аламлироги эса, охират саодатини бой беришдир.

Яна маълумот

pogudx662lujp78dq

Тугилган кун табрикотлари 2023

Киска, узок, ихчам, расмли тугилган кун хабари ва енг яхши табрик сузлари Тугилган кун мухим …