Главная / Маданият / Кутлуг ой ташрифи

Кутлуг ой ташрифи

oyАллох таолога беадад хамду саноларимиз булсинки, муборак ва фазилатли зулхижжа ойи бошимиз узра рахмат соябони булиб турибди. Бугун 15 сентябр куни иншоаллох зулхижжа ойининг биринчи тонги отди.
Бу кутлуг ой ва унинг катларида яширинган фазилатлар, дурру гавхарлардан аъло булган бебахо фурсатлар хакида битта маколада тула-тукис гапириш амримахол. Унинг васфини рисоладагидек келтириш имконсиз.
Зулхижжа ойи Аллох таоло Куръони каримда “харом” яъни мукаддас ва уруш-юришлар харом килинган ойлар дея васфлаган турт ойнинг биридир. Мазкур ойлар хакида Куръони каримда шундай мархамат килинади: “Албатта Аллохнинг наздида ойларнинг саноги Аллох осмонлару Ерни вужудга келтирган куни Уз хузуридаги китобда (ёзиб куйганидек) ун икки ойдир. Улардан турти (уруш) харом килинган (ойлар)дир. Мана шу тугри Диндир. Бас, у ойларда (маъсиятлар килиш ва уларнинг хурматини бузиш билан) уз жонларингизга зулм килмангиз!” (Тавба сураси, 36-оят)
“Харом” сузи араб тилида “таъкикланган”, “мукаддас килинган” деган маъноларни англатади. Харом килинган ойлар – зулкаъда, зулхижжа, мухаррам ва ражаб ойлари булиб, уларнинг аввалги учтаси кетма-кет, ражаб ойи эса орадан беш ой утгандан кейин келади.
Муфассирлар “Бас, у ойларда уз жонларингизга зулм килмангиз!” ояти каримасини: “Бу ойларда гунох ишларни килмангиз, уларнинг хурматини бузмангиз, уларда харом килинган ишларни халол килиб олмангиз, акс холда узларингизга зулм килган буласизлар”, – дея изохлайдилар. Гарчи гуноху маъсиятлар хар кандай вактда хам харом ва кабих саналса-да, аммо мазкур турт ойнинг зиёда хурмати туфайли уларда содир килинган гунохларнинг жазоси ва кабохати бошка ойлардагидан кура ёмонрок булади.
Худди шунинг каби, мазкур ойларда Аллох ризоси учун амалга ошириладиган эзгу амаллар, тоату ибодатлар учун киши бошка вактлардагидан кура купрок ва ортикрок ажру савобларни кулга киритади.
Чунки, Аллох Уз бандаларига булган чексиз мархамати билан баъзи маконларни бошкаларидан фазилатда ортик килиб куйганидек, баъзи замонларни хам бошкаларидан олий ва муфаззал килган. Ана шундай фазилати юксак вактлардан бири Узининг шукухи ва таровати билан кириб келган Зулхижжа ойи ва унинг аввалги ун кунидир.
Бу муборак ойда Исломнинг беш асосий рукнидан бири булмиш хаж ибодати амалга оширилади. Зотан, “зулхижжа” уз номи билан хам “хаж сохиби” яъни “узида хаж килинадиган ой” маъносига далолат килади.

Илохий касамга мазхар булган ун кеча

     Аллох таоло Фажр сурасининг илк оятларини “Тонгга касам! Ва Ун кечага касам!” – дея улугворликка далолат килувчи мавхум (накра) сийга билан нихоятда кадри баланд булган ун кечага касамёд килиш билан бошлаган. Мазкур ун кечанинг кайси кечалар эканлиги хакида муфассирлар икки хил фикр билдирганлар. Биринчиси, рамазон ойининг охирги ун кечаси булса, иккинчи кавлга кура, бу кечалардан мурод зулхижжа ойининг аввалги ун кечасидир. Бу уринда кеча дейилар экан факат тунлар эмас, балки, кундуз кунлар хам тушунилади.
Бу кунларда улуг ибодатлар амалга оширилади. Хаж ибодатининг узаги булган Арафада вукуф килиш хам айнан мана шу кунларнинг ичидадирки, у кунда Аллох таоло бандалари учун шайтонни гамга ботирадиган даражада бехисоб рахмат ва магфиратларини инъом килади. Шайтон алайхиллаъна Арафа кунида кураётган нарсаларидан, хусусан малоикалар ва Аллохнинг рахматлари муминлар устига ёгилишидан каттик гамга ботади. У хеч кайси кунда у кундагидек хакир ва маглуб булиб куринмайди.
Мазкур ун кун мобайнида хаж ва умра амаллари адо этилади. Шу боисдан хам, бу кунлар алохида касам билан тилга олинишга лойик булган. Бир катор хадиси шарифларда зулхижжанинг ун куни фазилати баён килинган. Жумладан Абдуллох ибн Аббос разияллоху анхумодан ривоят килинган хадиси шарифда шундай мархамат килинади:

– Солих амал ушбу ун кун, яъни зулхижжанинг аввалги ун кунидагидан хам кура Аллохга махбуброк булган бирон-бир кун йук (Имом Бухорий ривояти, 969-хадис).

Ушбу хадиси шариф уз мазмунига кура зулхижжа ойининг аввалги ун кунлигида солих амаллар ва нафл ибодатлар килиш нихоятда фазилатли эканлигига далолат килади. Нафл руза хам албатта солих амаллар сирасига киради, балки, у солих амалларнинг мукаддимасида туради. Шу боис хам уламолар мазкур кунларда бошка нафл ибодатлар билан бир каторда руза тутишни хам мустахаб амаллардан хисоблаганлар.
Хунайда ибн Холид уз аёлидан, унинг аёли эса пайгамбаримиз соллаллоху алайхи васалламнинг завжаларидан ривоят киладилар: “Расулуллох соллаллоху алайхи васаллам зулхижжа ойининг аввалги туккиз кунида, Ошуро кунида ва хар ойдан уч кунда – ойнинг аввалги душанбаси билан икки пайшанбасида – руза тутардилар” (Имом Ахмад, 21829-хадис ва Абу Довуд ривоятлари, 2437-хадис).
Гарчи биринчи хадиснинг зохиридан зулхижжа ойининг ун кунида руза тутишлик тушунилса хам, аслида туккиз кун руза тутилади. Чунки, унинчи куни хайит булиб, руза тутишлик харом булади. Бунга иккинчи хадиснинг мазмуни хамда Абу Саид ал-Худрий разияллоху анхудан ривоят килинган куйидаги хадис хам далолат килади. «Набий соллаллоху алайхи васаллам Фитр куни (яъни Ийдул-Фитр) ва Нахр куни (яъни Курбонлик килинадиган кун – Ийдул-Азхо куни) руза тутишдан кайтардилар» (Имом Бухорий ривояти, 1992-хадис; Имом Муслим ривояти, 827-хадис).
Шу боис, уламолар байрам куни руза тутишнинг жоиз эмаслигига иттифок килганлар. «Ун кун» деб тилга олинишининг сабаби эса одатда катта нарсани тилга олиш билан нисбатан кичикрок нарсани хам назарда тутиш ёки яхлитлаб айтиш коидасига биноандир. Бу ун кунларнинг асоси, мехвари, бориб такаладиган жойи ва хотимаси Ийд куни булганлигидан у кунлар Ийд куни билан кушиб зикр килинган.
Демак, хажда булмаганларга зулхижжанинг аввалги туккиз кунида руза тутишлик мустахаб. Ханафий мазхабига кура арафа куни руза тутиш хаж килаётган инсонга кийинчилик тугдирмаса, мустахаб. Бордию, у кундаги руза уни машаккатга соладиган булса, арафа кунида руза тутиш унинг хаккида макрух булади.
Мазкур ун кундан хисобланувчи Арафа кунининг рузаси эса алохида фазилатга эга. Набий соллаллоху алайхи ва саллам мархамат килиб, дедилар: “Арафа кунининг рузаси узидан аввалги бир йил ва узидан кейинги бир йилнинг гунохларига каффорат булишини Аллохдан умид киламан” (Имом Муслим ва бошкалар ривояти).
Демак, зулхижжанинг илк ун кунлигида умуман нафл руза, кушимча ибодатлар, Аллохнинг зикри, Куръон тиловати, хайру саховат каби эзгуликларни куп ва хуп бажариш мустахаб булса, Арафа кунида бу амаллар янада кучлирок фазилат касб этади.
Уламолар “ фазилатда кай бири кучли: зулхижжанинг аввалги ун куними ёки Рамазоннинг охирги ун кунлигими?”, деган саволга: “зулхижжанинг ун куни кундуз кун эътибори билан афзал, рамазоннинг охирги ун кунлиги эса кечалар эътибори билан афзал, зеро унда кадр туни бор”, дея жавоб берганлар.
Айнан мана шу ун кунлик ибодат сайли ичида хайит куни ва хайит намозининг урин олганлиги ва айнан мана шу кунларда Аллохга курбат хосил килиш учун курбонлик ибодатининг бажарилиши хам бу кунларнинг фазилатига фазилат кушади. Курбонлик ва курбон хафити хусусида кейинги маколаларимизда суз юритамиз, иншоаллох. Аллох таоло бу кунларни барчамизга кутлуг ва баракотли булишини насиб айласин!

Яна маълумот

pogudx662lujp78dq

Тугилган кун табрикотлари 2023

Киска, узок, ихчам, расмли тугилган кун хабари ва енг яхши табрик сузлари Тугилган кун мухим …