Главная / Маданият / КАЛДИРГОЧ АЙВОНИ

КАЛДИРГОЧ АЙВОНИ

kaldirgochБолалик тасаввуримда “улкан жамоа” ни ташкил этадиган бизнинг ота рузгордан секин-аста карийб 15 оила алохида булиб чиккан. Хозир улар йириклашиб, узларидан кичик оилачалар ажратишга улгурган. Сулоламизни бутун бошли овул деса булади. Дарвоке, кишлокда бизнинг худудни негадир Халифаовул дейишади. Унинг бошида менинг падари бузрукворим турарди. Хонадонимиз кунда гавжум. Худди хар бахор уйимиз айвонида полапон очадиган калдиргочлар сингари катталар уйинга тутинган боласидан тез-тез хабар олиб туришарди. Таъбир жоиз булса, ота-онам уларга «айвон» вазифасини утарди — салобатли, беминнат, багрикенг…

* * *

Отамнинг болалиги хакидаги узук-юлук хикоялар менинг «эртак»ларим булган. Икки ёшга етмай етим колиб, опасини эна билиб, иккиси бир чорикни кийиб улгайгани, бугдой нон еган куни уларнинг хаётида байрам саналгани, рахматли бобомнинг чопони этаклари отамга энг иссик ва энг согинчли гуша булгани, угай ака зугумидан йигисини-да ошкор этолмай, эсини таниб-танимай пода ортидан эргашиб юргани куз унгимда жонланади. Бола шуурим билан угай ака кимлигини билолмайман. Сураш хаёлимга келмайди…

Аммо, фарзандлари куп булишига карамай, бобом отамнинг зехнли ва илмга чанкок эканини эътибордан четда колдирмаган. Такчил ва йукчил замонда хам унинг савод чикаришига уринган, турли китоблар топиб берган. Отам узи тенги Рузигул аммам билан иссик-совукда бир ковушни бир пойдан алмашиб кийиб, узокдаги мактабга катнаган. Албатта бобом уйда пайтлари. Бошка дамларда эса куйнига китоб яшириб, пода хайдаган.

Эр кетгач, рузгорнинг бутун юки унинг зиммасига туша бошлаган. Чунки бу вактга келиб бобом кариб колган. Угай ака эса, уйланиб, алохида булиб кетган. Шу зайл отаси, угай онаси ва етти норасида ука (опаси турмушга чиккан) унинг кулига караб колган. Илм чала колиб, кора терга ботиб ишлашга тугри келган. Секин-аста суяги котган укаларни каттик интизом билан мехнатга ургатган. Айни пайтда оила куришнинг уддасидан чиккан…

* * *

Отамнинг масъулият хакида бирон марта гапирганини эслай олмайман. Бирок, унинг зиммасида эсини танигандан бери нечоглик катта юк булганини кичик бир вокеа мисолида курганман. Нонга такчиллик сезилган пайтлар булди. Пул бор, дон топиш кийинрок эди. Дуконга булка нон келар, оилада неча кишилигига караб сотиб олардик. Бир куни отам пул бериб, хар галгидай нонга юборди. Дуконда нон тугаган экан. Якин-атрофдаги уч-турт дуконга югургилаб, тополмадим. Биттасидан охирги унтача ширин кулча (уни «коржек» дердик) олиб, катта халтачамга солиб уйга кайтдим. Отам кучамиз бошига кадар келиб, йул караб турган экан. Узимдан аввал шалвираб турган халтачамга каради. Юзи тундлашиб кетди. Хаяллаб колганим учун жахли чикаяпти, деб уйлаб каерларга борганимни айта кетдим. Секин бошимни силади-ю, уйга бошлади. Дастурхон атрофида хамма мени кутиб утирарди. Биттадан ширин кулча улашилди. Кизиги, купчилик яримтасига туйиб колаверди. Отам емади хам. Бола бошим билан яна кимлардир емаса, хаммасини йигиб ейман, деб кузлаб турибман. Узимга тегишлисини икки ямлаб ютганману, оч коринга урвок булмаган. Онам улушини менга берди. Бироз хижолат тортдим. Лекин кайтармадим. Энди кузим отамнинг улушида эди. Хуллас, ширин кулчалар хаммадан ортиб колди… Отам уйдан чикиб кетди. Корним сал туйгач, виждоним уйгонди. Келса бераман ва мактов оламан, деб отамнинг улушини бекитиб куйдим. Тушлик шу зайл утди. Кечкурун булганда кошигача ун булиб кетган отам бир халтани елкалаб кириб келди — ун экан. Онамга зудлик билан нон килишни буюрди. Опаларим чопкилаб тандирга утин калади. Ярим тунга бориб нон пишди. Отам ухлаб колганларни бир-бир уйготиб, иссик нон еб корин туйгазишга кистар, сувга буктирилган иссик нон канчалар тотли булишини бот-бот айтар, овози негадир титраб чикарди… Унинг тандир атрофи ёки ерга тушган нон булакларини курганда онамга каттик дашном беришини шундан кейин тушуна бошлаганман. Ва масъулият нималигини хам…

* * *

Бобом улими олдидан узи улгурмаган вазифаларни хам отамга васият килган. Шу-шу, ука-сингиллари кетидан уз фарзандларини уйли-жойли килиб, етмишга етай деганда кичик фарзанд булмиш мени хам уйлантирди. Ушанда, туйнинг эртасига ота-онамнинг супада утириб, узгача сурур билан кенжа келин кулидан чой ичишаётиб, энтикиб нафас олгани, йиллар буйи йигилган чарчоклари ёзилаётганини хис этганман. Отам хозир бокий оламга рихлат килган. Охирати обод булсин. Онам хануз «богча мудира». Хатто мушукларни сут билан бокади… Шундай замонда яшаётганиму,шундай одамларга фарзанд эканимдан дилда шукроналик туяман!

Абдулатиф АБДУЛЛАЕВ 

Яна маълумот

pogudx662lujp78dq

Тугилган кун табрикотлари 2023

Киска, узок, ихчам, расмли тугилган кун хабари ва енг яхши табрик сузлари Тугилган кун мухим …