Главная / Сиёсат / Депутат Дониёр Ганиев ахолининг ижтимоий заиф катламини моддий куллаб-кувватлаш буйича таклифлар билдирди

Депутат Дониёр Ганиев ахолининг ижтимоий заиф катламини моддий куллаб-кувватлаш буйича таклифлар билдирди

Хукумат карантин туфайли иш жойи ва кунлик даромадини йукотган оддий фукароларни моддий жихатдан куллаб-кувватлаши керак, деб хисоблайди Олий Мажлис Конунчилик палатаси депутати Дониёр Ганиев.

Фото: KUN.UZ

Депутат Kun.uz мухбири билан сухбатда бу чора-тадбирларнинг зарурати ва унинг кай куринишларда булиши кераклиги борасида уз фикрларини билдирди.

«Aйни дамда бутун дунё огир ахволга тушган. Коронавирус пандемияси туфайли куплаб давлатларда катъий карантин чоралари жорий этилиб, одамларни эркин харакат килиши чекланган. Хизмат курсатиш ва туризм, авиация ва транспорт сохалари, куплаб ишлаб чикариш корхоналари уз фаолиятини тухтатишга мажбур булди. Натижада бутун дунё иктисодиёти катта зарар курмокда, бир неча ун миллионлаб инсонлар уз иши ва даромадини йукотиб, иктисодий огир вазиятда колмокда.

 Минг афсуски, бу фожиа мамлакатимизни хам четлаб утгани йук. Юкоридаги холатлар бизга хам бегона эмас.

 Шу билан бирга алохида кайд этиш керакки, Узбекистон президенти ва хукумат томонидан коронавирус пандемиясининг иктисодиётга, ахоли фаровонлиги ва турмуш тарзига салбий асоратларини камайтириш максадида илк кунларданок амалий харакатлар бошланиб, чора-тадбирлар белгиланди. Жумладан, Шавкат Мирзиёевнинг шу йил 19 мартда ва 3 апрелдаги фармони асосида миллий иктисодиётнинг таянчи булган тадбиркорлик субъектлари, саноат корхоналари, туризм ва хизмат курсатиш субъектлари, экспортёрларни куллаб-кувватлаш максадида жами 32 триллион сумлик чора-тадбирлар белгиланди. Кичик ва урта тадбиркорлик субъектлари учун солик имтиёзлари, уларнинг кредит туловларини кечиктириш, банкларнинг ликвидлик даражасини ошириш, зарур истеъмол товарлари учун божхона божлари ва акциз соликларини бекор килиш, ижтимоий нафака олувчилар сонини ва муддатини кенгайтириш каби чора-тадбирларга кушимча маблаглар йуналтирилиши кузда тутилди.

 Бундан куриниб турибдики, Узбекистон президенти томонидан курилаётган бу чора-тадбирлар эпидемиологик вазиятнинг миллий иктисодиётимизга салбий таъсирини камайтириш, иктисодиётни зарур молиявий ресурслар ва ликвидлик билан таъминлаш хамда булар оркали киска фурсатларда иктисодий баркарорликни кафолатлаш максад килинган.

 Aлбатта, хукумат томонидан амалга оширилаётган ушбу чора-тадбирларни тугри деб биламан ва тулик куллаб-кувватлайман. Лекин шу билан бирга, бир нарсага эътибор каратмокчиман. Юкоридаги чора-тадбирлар асосан тадбиркорлик субъектлари ва йирик давлат корхоналарини куллаб кувватлашга каратилган. Бу эса, уз навбатида, ахолининг нисбатан ижтимоий заиф катлами, яъни карантин туфайли иш жойи ва кунлик даромадини йукотган оддий фукароларни куллаб-кувватлаш учун хам хукумат томонидан зарур чора-тадбирлар ишлаб чикилишини талаб этади», – деди у.

 Дониёр Ганиев бу чора тадбирларнинг зарурати борасида туртта асосий сабабни келтириб утди.

 «Биринчидан, ахолининг бу катлами тадбиркорлик субъектлари эгаларига нисбатан кам пул жамгармалари туплаган булади. Натижада ишсиз, кунлик даромадсиз ва хориждаги якинларидан келадиган пул жунатмаларисиз колган бу одамлар узок вакт карантин коидаларига амал килиб, уйда колиш имкониятига эга булмайди. Улар карантин коидаларини бузишга ва пул топиш максадида иш ахтариб кучага чикишга мажбур буладилар. Бу эса уз навбатида мамлакат буйлаб катта харажат ва зарарлар эвазига жорий этилаётган карантин самарадорлигини йукка чикариши мумкин.

 Иккинчидан, мамлакатимизда карантин чекловлари жорий этилганига аллакачон бир неча хафта булгани ахолининг катта кисмида, айникса уз томоркасига ёки кушимча даромадга эга булмаган, куп каватли уйларда яшайдиган катламнинг пул жамгармалари тугаб бораётгани, уларнинг бирламчи озик-овкат махсулотларини сотиб олиши кундан кунга кийинлаша бораётганини тахмин килиш кийин эмас. Колаверса, Хитой тажрибаси ва бошка давлатларда вирусга карши курашда кулланилаётган чора-тадбирлардан куриниб турибдики, карантин чекловлари качон тугаши номаълум ва яна 4-6 хафтага чузилиши мумкин.

Учинчидан, иктисодиётдаги талаб ва таклиф. Эртага карантиндан сунг, хизмат курсатиш сохасидагилар, саноат корхоналари уз фаолиятини тиклаб, таклифни таъминласа-да, лекин одамлар кулида пул булмаса, таклиф этилаётган хизмат ва махсулотларни сотиб олиш имкониятига эга булмаса, яъни бозорда талаб булмаса, иктисодий таназзулдан чикиш жараёни янада чузилиб, хукумат томонидан курилган чора-тадбирлар самарасини камайтириши мумкин.

Туртинчидан, кейнсизм (британиялик иктисодчи Жон Мейнард Кейнс томонидан илгари сурилган) таълимотига кура, иктисодий тургунликни енгиб утиб, иктисодий усишга эришишда давлатнинг роли ва унинг аралашуви (монетар ва фискал дастурлар оркали) мухим омил хисобланади. Дунё тарихидаги энг катта иктисодий инкирозлардан бири сифатида ном олган, утган асрнинг 30-йилларидаги «Буюк депрессия»ни енгиб утишда бу назария кул келган. Колаверса, давлат томонидан ажратилган ёки сарфланган хар бир доллар иктисодиётда занжир эффекти оркали ЯИМда икки баробаргача кушимча киймат яратилишига хисса кушиши мумкин.

Шунингдек, ахоли томонидан истеъмол махсулотларига сарфланадиган маблагнинг 15 фоизи ККС шаклида хамда бошка соликлар шаклида давлат газнасига кайтишини инобатга олинса, ахолини ишсизлик нафакаси билан таъминлаш иктисодиётни жонлаштиришдаги хукумат томонидан кулланиладиган мухим ва самарадор стимуллардан бири булиб хизмат килади», – деди Ганиев.

У юкоридагилардан келиб чикиб, ахолининг ижтимоий заиф катламини моддий куллаб-кувватлаш максадида, куйидаги чора-тадбирларни амалга оширишни таклиф килди.

«Биринчи навбатда конуний мехнат шартномаси асосида фаолият юритиб, ягона ижтимоий тулов (иш берувчи томонидан) ва даромад соликлари тулаб борган, лекин хозирда иш урнини йукотган ёки туловсиз мехнат таътилига чикарилган барча фукароларга карантин муддати давомида ишсизлик нафакаси автоматик тарзда туланиши лозим.

Бунда ишсизлик нафакаси энг кам иш хаки микдоридан (тахминан 680 минг сум) кам булмаган микдорда белгиланиши мумкин.

Иккинчидан, бугунги кунга кадар «яширин иктисодиёт»да фаолият юритиб келган (яъни иш хакини конвертда олган ва топилган даромадларидан тегишли соликларни туламаган), лекин хозирда ишидан айрилган фукароларга хамда асосий бокувчиси хорижда мехнат киладиган оилаларга фоизсиз ссуда тарзида ёрдам пулини ажратишни йулга куйиш керак.

Бунда фукароларга берилган ёрдам пулини келаси 6-12 oй ичида кайтариш имконияти берилиши мумкин.

Колаверса, ёрдам пулини бу тарзда (яъни кайтариш шарти билан) берилиши уз навбатида фукароларга конуний тарзда соликлар тулаб мехнат килишнинг афзаллигини англаб етишга, келажакда хуфёна иктисодиётнинг кискаришига хам ижобий туртки булиши мумкин», – деди депутат.

Дониёр Ганиевга кура, таклиф килинаётган ушбу зарур тадбирлар нафакат ахолининг ижтимоий заиф катламини химоя килишга, балки фукаролар томонидан карантин коидаларига катъий амал килиб, уйда утиришига хамда карантиндан сунг миллий иктисодиётимизни киска фурсатларда «оёкка туриб олишига» хам хизмат килади.

«Умид киламанки, куплаб мутахассис ва жамоатчилик вакиллари тарафидан берилаётган таклифларни инобатга олиб, хукуматимиз томонидан якин кунларда ахолини ижтимоий заиф катламларини янада куллаб-куватлашга каратилган максадли чора-тадбирлар ишлаб чикилиб, жорий этилади», – деди депутат Дониёр Ганиев сузи якунида.

 Эслатиб утамиз, Бош вазир уринбосари – Иктисодий тараккиёт ва камбагалликни кискартириш вазири Жамшид Кучкоров ахолини куллаб-кувватлашнинг 2-3та усули куриб чикилаётганини маълум килган.

 Кучкоров Kun.uz мухбири билан сухбатда айтгандики, хозирда хукуматда болалар ёки оилаларга пул таркатиш вариантлари бор.

Яна маълумот

VkJrM3E1SSWRTvMBydDG4D9SFsS5zO5W

«Худудингда кимдир вафот этса, тобутини кутар, шунда хурмат килишади» – Алматов ички ишлар органи ходимларининг урни хакида гапирди

Kun.uz сизни кизиктирган мавзуларда сухбатлар уюштиришда давом этади. Бу галги сухбатдошимиз Узбекистоннинг энг таникли инсонларидан …