Главная / Маданият / Арафа куни руза тутиш фазилати

Арафа куни руза тутиш фазилати

arafa-kunАрафа куни фазилати, бу кунда дуо килиш, руза тутиш ва бошка солих амалларни килиш хакида хадиси шарифларда мукаммал курсатмалар келган. Куйидаги биз бу улуг кунда руза тутиш борасида келган баъзи ривоятларни куриб чикамиз.

عَنْ يَحْيَى بْنِ سَعِيدٍ عَنْ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ أَنَّ عَائِشَةَ أُمَّ الْمُؤْمِنِينَ كَانَتْ تَصُومُ يَوْمَ عَرَفَةَ. رَوَاهُ مَالِكٌ وَابْنُ أَبِي شَيْبَةَ.

     Яхё ибн Саид Косим ибн Мухаммаддан ривоят килишича, уммул муминин Оиша розийаллоху анхо Арафа куни руза тутарди (Молик ва Ибн Абу Шайба ривояти). Оиша розийаллоху анхо Расулуллох саллаллоху алайхи ва салламдан жуда куп хадис ривоят килганлар. Бу ривоятда айтилишича, Оиша онамиз Арафа куни руза тутардилар. Бу иш Пайгамбаримиз саллаллоху алайхи ва саллам амалларига мувофик эканида шубха йук.
Оиша онамиз Арафа куни рузасини афзал билишлари бошка ривоятларда хам айтилган. Масрук Оиша розийаллоху анходан ривоят килади: “Мен учун руза тутадиган кунларнинг энг севимлиси Арафа кунидир” (Байхакий “Шуабул-иймон”да ривоят килган).

عَنْ أَبِي قَتَادَةَ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: صِيَامُ يَوْمِ عَرَفَةَ إِنِّي أَحْتَسِبُ عَلَى اللهِ أَنْ يُكَفِّرَ السَّنَةَ الَّتِي قَبْلَهُ وَالسَّنَةَ الَّتِي بَعْدَهُ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ وَالتِّرْمِذِيُّ وَابْنُ مَاجَهْ وَابْنُ خُزَيْمَةَ وَابْنُ حِبَّانَ وَالْبَيْهَقِيُّ.

    Абу Катодадан ривоят килинишича, Набий саллаллоху алайхи ва саллам: “Аллохдан умид киламанки, Арафа куни рузаси утган йилги ва келгуси йилдаги (гунохларга) каффорат булади!” деганлар (Муслим, Термизий, Ибн Можа, Ибн Хузайма, Ибн Хиббон ва Байхакий ривояти).
Ушбу ривоятда банда Арафа куни руза тутиш билан икки йиллик гунохлардан фориг булиши айтилмокда. Бу хам мазкур кунда тутиладиган рузанинг накадар фазилатли эканидан далолатдир. Расулуллох саллаллоху алайхи ва салламнинг “умид киламан”, дейишлари уша ишнинг булиши аниклигини билдиради. Уламолар бу ерда кичик гунохларнинг магфират килиниши назарда тутилмокда, дейишган. Бу Ахли сунна вал-жамоа мазхабининг фикри. Катта гунохлар кечирилиши учун тавба шартдир.
Банданинг утган гунохлари кечирилиши тушунарли. Аммо хали содир этмаган гунохлари кандай кечирилади, деган саволга уламолар куйидагича жавоб беришган: “Аллох таоло уни гунохлардан саклайди ёки гунохларига каффорат буладиган даражада савоблар беради ёки хакикатан содир этилмаган гунохлар аввалдан магфират килинади”.

وَعَنْ قَتَادَةَ بْنِ النُّعْمَانِ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: مَنْ صَامَ يَوْمَ عَرَفَةَ غُفِرَ لَهُ سَنَةٌ أَمَامَهُ وَسَنَةٌ بَعْدَهُ. رَوَاهُ ابْنُ مَاجَهْ وَسَنَدُهُ صَحِيحٌ لِغَيْرِهِ.

      Катода ибн Нуъмондан ривоят килинади: “Мен Расулуллох саллаллоху алайхи ва саллам: “Ким Арафа куни руза тутса, келаси ва утган йилги гунохлари магфират килинади”, деганларини эшитганман” (Ибн Можа ривояти. Ривоят санади сахих лигойрихий).
Мана шу ривоятда хам Арафа куни тутилган руза банданинг икки йиллик гунохлари кечирилишига сабаб экани айтилмокда. Маълумки, хадисда кичик гунохлар назарда тутилган. Имом Нававий “Сахихи Муслим”га ёзган шархида: “Бунда кичик гунохлар магфират килинади. Агар кичик гунохлар булмаса, кабира гунохлар енгиллаштирилади”, деган.

وَعَنْ أَبِي قَتَادَةَ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: قَالَ لَهُ رَجُلٌ: أَرَأَيْتَ صِيَامَ عَرَفَةَ قَالَ: أَحْتَسِبُ عِنْدَ اللهِ أَنْ يُكَفِّرَ السَّنَةَ الْمَاضِيَةَ وَالْبَاقِيَةَ قَالَ: يَا رَسُولَ اللهِ أَرَأَيْتَ صَوْمَ عَاشُورَاءَ قَالَ: أَحْتَسِبُ عِنْدَ اللهِ أَنْ يُكَفِّرَ السَّنَةَ. رَوَاهُ أَحْمَدُ وَسَنَدُهُ صَحِيحٌ.

    Абу Катодадан ривоят килинишича, бир киши Набий саллаллоху алайхи ва салламга: “Арафа куни рузасининг кандай фазилати бор?” деди. У зот: “Мен Аллохдан умид киламанки, у утган ва келаси йилги (гунохлар)га каффорат булади”, дедилар. Шунда уша киши: “Эй Расулуллох, Ашуро куни рузасининг фазилати-чи?” деди. У зот: “Мен Аллохдан умид киламанки, у бир йиллик (гунохлар)га каффорат булади”, дедилар (Ахмад ривояти. Ривоят санади сахих). Демак, Арафа ва Ашуро куни рузаси фазилати хакидаги хадис айтилишига бир кишининг бу хакида савол бериши сабаб булган.

عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: كَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: صِيَامُ يَوْمِ عَرَفَةَ كَصِيَامِ أَلْفِ يَوْمٍ. رَوَاهُ الْبَيْهَقِيُّ فِي شُعَبِ الإِيْمَانِ وَسَنَدُهُ ضَعِيفٌ.

   Оиша розийаллоху анхо шундай деган: “Расулуллох саллаллоху алайхи ва саллам: “Арафа кунининг рузаси минг кунлик руза кабидир”, деб айтардилар” (Байхакий “Шуабул-иймон”да ривоят килган. Ривоят санади заиф). Юкорида Арафа куни тутилган руза икки йиллик гунохларга каффорат булиши айтилган эди. Бу ерда эса мазкур куннинг рузаси минг кунлик руза савобига тенг экани айтилмокда. Минг кун деярли уч йилга тенг. Демак, кайси банда Арафа куни ихлос билан Аллохдан савоб умидида руза тутса, икки йиллик гунохлардан фориг булиш билан бирга деярли уч йиллик рузанинг савобига эришади. Бунинг биз билмаган бошка манфаатлари хам борлигига шубха йук.

عَنْ سَهْلِ بْنِِ سَعْدٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: مَنْ صَامَ يَوْمَ عَرَفَةَ غُفِرَ لَهُ ذَنْبُ سَنَتَيْنِ مُتَتابِعَتَيْنِ. رَوَاهُ الطَّبَرَانِيُّ وَأَبُو يَعْلَى وَابْنُ أَبِي شَيْبَةَ وَعَبْدُ بْنُ حُمَيْدٍ وَسَنَدُهُ صَحِيحٌ.

     Сахл ибн Саъд розийаллоху анху Расулуллох саллаллоху алайхи ва салламдан ривоят килади: “Ким Арафа куни руза тутса, кетма-кет икки йиллик гунохлари магфират килинади” (Табароний, Абу Яъло, Ибн Абу Шайба ва Абд ибн Хумайд ривояти. Хадис санади сахих). Демак, Арафа куни тутилган руза кетма-кет икки йиллик гунохларга каффорат булади. Ибн Хиббон “Савоб”да ва Ибн Нажжор “Тарих”да Ибн Аббос розийаллоху анхудан ривоят килади: “Тарвия куни рузаси бир йиллик гунохларга каффоратдир. Арафа куни рузаси икки йиллик гунохларга каффоратдир”. “Тарвия куни” Зулхижжанинг 8-куни булиб, бизнинг юртда “ёлгон арафа”, дейилади.

وَعَنْ أَبِي حَرِيزٍ أَنَّهُ سَمِعَ سَعِيدَ بْنَ جُبَيْرٍ يَقُولُ: سَأَلَ رَجُلٌ عَبْدَ اللهِ بْنَ عُمَرَ عَنْ صَوْمِ يَوْمِ عَرَفَةَ فَقَالَ: كُنَّا وَنَحْنُ مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ نَعْدِلُهُ بِصَوْمِ سَنَتَيْنِ. رَوَاهُ الطَّبَرَانِيُّ وَسَنَدُهُ حَسَنٌ.

    Абу Харийздан ривоят килинишича, у Саид ибн Жубайрнинг шундай деганини эшитган экан: “Бир киши Абдуллох ибн Умардан Арафа куни рузаси хакида суради. Шунда у: “Биз Расулуллох саллаллоху алайхи ва саллам даврларида уни икки йиллик рузага тенг билар эдик”, деди” (Табароний ривояти. Ривоят санади хасан). Демак, бу борада келган ривоятларни умумлаштирсак, Арафа куни рузасининг куйидаги фазилатлари маълум булади:

1. Арафа куни рузаси икки йиллик гунохларга каффорат булади;

2. Бу кунда тутилган руза минг кунлик руза савобига тенг.

     Арафа куни рузасининг бор фазилати шундан иборат эмас. Бунинг биз билган ва билмаган бошка манфаатлари хам бор. Ихлос билан Аллохдан савоб умидида руза тутган банда, жуда куп ажр-савоб ва фойдаларга эришади. Юкорида Арафа куни рузаси фазилати хакида келган ривоятларни куриб чикдик. Бу хажга бормаганларга тааллукли. Хажга борганлар, аникроги Арафотда турганлар руза тутмайдилар. Бу хакида хам етарлича ривоятлар келган.

عَنْ عِكْرِمَةَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِي هُرَيْرَةَ فِي بَيْتِهِ فَسَأَلْتُهُ عَنْ صَوْمِ يَوْمِ عَرَفَةَ بِعَرَفَاتٍ فَقَالَ أَبُو هُرَيْرَةَ: نَهَى رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ صَوْمِ يَوْمِ عَرَفَةَ بِعَرَفَاتٍ. رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَابْنُ مَاجَهْ وَأَحْمَدُ وَابْنُ خُزَيْمَةَ وَالطَّبَرَانِيُّ وَسَنَدُهُ ضَعِيفٌ.

    Икримадан ривоят килинади: “Мен Абу Хурайранинг уйига кирдим ва Арафа куни Арафотда руза тутиш хакида сурагандим, Абу Хурайра: “Расулуллох саллаллоху алайхи ва саллам Арафа куни Арафотда руза тутишдан кайтарганлар”, деди” (Абу Довуд, Ибн Можа, Ахмад, Ибн Хузайма ва Табароний ривояти. Ривоят санади заиф).  Демак, хажга бормаганлар Арафа куни руза тутишлари мумкин. Хаж килаётганлар эса Арафотда турганда рузадор булишдан кайтарилганлар. Бунинг сабабларидан бири, уша куни Арафотда дуо-илтижолар килинади. Руза тутган банда куп дуо килишга ожизлик килиши мумкин. Бунинг бошка хикмати Аллохгагина аён. Биз узимизга буюрилган ишни бажарсак, максадга мувофик булади.
Хожи Арафотда руза тутиши борасида уламолар турли фикрларни айтишган. Жумладан, ал-Хаттобий: “Бу вожибликни билдирувчи кайтарик эмас, балки хаждагилар Арафа куни руза тутмасликлари мустахабдир. У зот хаж килаётган одам дуога заифлик килиши ва бу муборак макомда кийинчиликка учрамаслиги учун руза тутишдан кайтарганлар. Аммо ким узида куч топа олса, Арафотда турган холида хам руза тутиши афзалдир. Зеро Расулуллох саллаллоху алайхи ва саллам Арафа кунининг рузаси икки йиллик гунохларга каффорат булишини маълум килганлар”, деган.
Ривоятларда келишича, Усмон ибн Абул Ос ва Ибн Зубайрлар хажда руза тутишган. Ахмад ибн Ханбал: “Агар кодир булса, руза тутади. Агар заифликдан кийналса, руза тутмайди”, деган. Исхок хожининг руза тутиши мустахаблигини айтарди. Ато эса: “Мен кишда руза тутаман. Аммо ёзда тутмайман”, деган. Шунингдек, Молик, Суфён Саврий ва Шофеъий хожининг руза тутмаслигини ихтиёр килишган.
Шавконий: “Хадислардан умумий хулоса чикарадиган булсак, бу кунда руза тутиш хар бир кишига мустахабдир. Арафотдаги хожига макрухдир. Бундан хикмат шуки, у Арафа куни дуо, зикр, хаж амалларига куч топа олмаслиги мумкин. Айтилишича, Арафа куни Арафотда тупланганлар учун байрамдир”.

حَدَّثَنَا سَالِمٌ قَالَ: سَمِعْتُ عُمَيْرًا مَوْلَى أُمِّ الْفَضْلِ عَنْ أُمِّ الْفَضْلِ: شَكَّ النَّاسُ يَوْمَ عَرَفَةَ فِي صَوْمِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَبَعَثْتُ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِشَرَابٍ فَشَرِبَهُ. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.

    Бизга Солим ривоят килади: “Мен Умму Фазлнинг мавлоси Умайр Умму Фазлнинг: “Арафа куни одамлар Набий саллаллоху алайхи ва саллам руза тутганлари хакида шубхага боришди. Шунда мен Набий саллаллоху алайхи ва салламга ичимлик юборгандим, у зот уша ичимликни ичдилар”, деганини эшитганман”, деди” (Бухорий ривояти).
Ушбу ривоятга кура, Арафотда Набий саллаллоху алайхи ва саллам руза тутган ёки тутмаганлари хакида ихтилоф килинган. Шунда Ибн Аббос розийаллоху анхунинг онаси Умму Фазл розийаллоху анхо бир идишда сут юборади ва Расулуллох саллаллоху алайхи ва саллам ундан ичадилар. Натижада хамма ихтилоф ва гап-сузларга чек куйилади. Шундан хам маълум буладики, хаж килаётган хожи Арафа куни руза тутмайди.

وَعَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَفْطَرَ بِعَرَفَةَ وَأَرْسَلَتْ إِلَيْهِ أُمُّ الْفَضْلِ بِلَبَنٍ فَشَرِبَ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَأَحْمَدُ وَابْنُ خُزَيْمَةَ وَابْنُ حِبَّانَ وَالطَّبَرَانِيُّ وَسَنَدُهُ صَحِيحٌ.

    Ибн Аббос розийаллоху анхудан ривоят килинишича, Набий саллаллоху алайхи ва саллам Арафа куни руза тутмаганлар. Умму Фазл у зотга сут юборганида у зот уни ичганлар (Термизий, Ахмад, Ибн Хузайма, Ибн Хиббон ва Табароний ривояти. Ривоят санади сахих). Бу ерда хам Арафа куни Расулуллох саллаллоху алайхи ва саллам рузадорликлари хакидаги ихтилоф у зот Умму Фазл томонидан олиб келинган сутни ичишлари билан бархам топгани зикр килинмокда.

وَعَنْ ابْنِ أَبِى نَجِيحٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: سُئِلَ ابْنُ عُمَرَ عَنْ صَوْمِ يَوْمِ عَرَفَةَ فَقَالَ: حَجَجْتُ مَعَ النَّبِىِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَلَمْ يَصُمْهُ وَحَجَجْتُ مَعَ أَبِى بَكْرٍ فَلَمْ يَصُمْهُ وَحَجَجْتُ مَعَ عُمَرَ فَلَمْ يَصُمْهُ وَحَجَجْتُ مَعَ عُثْمَانَ فَلَمْ يَصُمْهُ وَأَنَا لاَ أَصُومُهُ وَلاَ آمُرُ بِهِ وَلاَ أَنْهَى عَنْهُ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَالدَّارِمِيُّ وَأَحْمَدُ وَابْنُ حِبَّانَ وَسَنَدُهُ صَحِيحٌ.

      Ибн Абу Нажийх отасидан ривоят килади: “Ибн Умардан Арафа куни рузаси хакида суралди. Шунда у: “Мен Набий саллаллоху алайхи ва саллам билан хаж килдим. У зот (хажда) руза тутмадилар. Кейин Абу Бакр билан хаж килдим. У киши хам руза тутмади. Умар билан хаж килдим. У хам руза тутмади. Усмон билан хаж килганимда хам у киши (хаж вактида) руза тутмади. Мен ушбу кун рузасини тутмайман, унга буюрмайман, лекин ундан кайтармайман хам”, деди” (Термизий, Доримий, Ахмад ва Ибн Хиббон ривояти. Ривоят санади сахих).
Ибн Умарнинг: “Мен ушбу кун рузасини тутмайман, унга буюрмайман, лекин ундан кайтармайман хам” деган гапи ал-Хаттобийнинг “Бу вожибликни билдирувчи кайтарик эмас, балки хаждагилар Арафа куни руза тутмасликлари мустахабдир” деган кавлини кувватлайди.
Мана шу ва бу бобда келган ривоятлардан хулоса килган уламолар, хаж килаётган одам Арафа куни руза тутмаслиги мустахабдир, дейишган. Бирок, хажда булмаганлар Арафа куни ният ва ихлос билан руза тутсалар, жуда куп яхшилик козонадилар.

Яна маълумот

pogudx662lujp78dq

Тугилган кун табрикотлари 2023

Киска, узок, ихчам, расмли тугилган кун хабари ва енг яхши табрик сузлари Тугилган кун мухим …