Главная / Жамият / 2005-йилпинг 24-мартидаги «Лола инкилоби»

2005-йилпинг 24-мартидаги «Лола инкилоби»

2005-йилпинг 24-мартидаги «Лола инкилоби» демократии йўлдаги иккинчи довон. Деярли ўн беш йил ноқонупий ҳукмдорлик килган аввалги президент А.Акаевнинг авторитар, оилавий бошқаруви даврида ҳокимиятнинг барча боскичларида порахўрлик (коррупция) ўсиб, давлат хизматларини сотиш амали кенг илдиз отди. Камбаталлик ва ишсизлик кучайган. 1 млн 700 мипгдан ортик одам, ёки мамлакат ахолисининг 32% қашшоқлик тубига кириб, аранг тирикчилигини ўтказиб келган.

lola

Ижрочи ва суд хокимиятипинг порахўрлик ҳаракатлари, Консти- туцйон суднинг президентнинг «қўл сочиғига» айланиши, қоиун чиқарўвчи тармокларда хушомадгўйларнинг йиғилиши, умумий тарзда айтилганда, сайловчиларнинг фикрини инобатга олмай қўйишлар мамлакатнинг деярли барча худудларини қамраб олган. Бунин!’ натижасида халкнинг авторитар тартибга карши катъий қаршилиги юзага келди.

Мухолифатнинг етакчилари халкни 2005-йилги февраль-мартдаги нотўғри талқин килинганн парламент сайловининг натижаларини яроксиз деб топишга ва авторитар хокимиятга ишонч кўрсатмасликка чакиришди. Уларнинг баъзилари олдиндаги президент сайловига кадар зеки парламентнинг ваколатли хуқукларини сақлаш, парламент- га сайловни ракобатли ва бурмаланмагап президент сайловидан кей- ин ўтказитп талабини қўйишди. Қирғизистоннинг айрим ҳудудларида, унипг ичида Жалолобод, Толас ва Ўш вилоятларида, Норин вилояти- нинг Қўчкор туманила, Иссиккўл вилоятипинг Тўнг туманида норози бўлган аҳоли махаллий хокимиятларни алмаштириб, бошкарувнинг халқ органларини тузган курултойлар ўтказишди.

Украина билан Грузиядаги сингари рангли инкилоб Киргиз зами- нига хам етиб келди. 24-мартда Бишкскда марказнинг бош «Ала-Тоо» майдонидаги миттглаган типч намойишчиларга карши бўҳтончилик хужумлар авторитар тартибни мустаҳкамламасдан, аксинча, унинг кулашини тезлатди. Тинч ва бир печа кун намойиш уюштиришга чоғланиб йиғилган халк ўзларига тош отгап иғвогарларга муносиб жавоб кайтариб, ўзлари» Ок уйни» кўзлаб юриш килишди. Бир қатор хукумат биноларига хужум килинди. Киска муддат ичида хукумат би- носи намойишчиларнинг қўлига ўтди. Қирғиз Республикасининг Прс- зиденти А.Акаев 24-март куни кечкурун мамлакатдан кочиб кетишга мажбур бўлди.

Қирғизистонда «лола» инкилоби амалга ошиб, Вактли хукумат хокимиятга келди. Президептнинг вазифасини бажариш бир неча со- атга парламентнинг спикери Ишенбай Кадирбековнинг қўлига тег- ди, бирок 25-мартга ўтар кечаси Курманбек Бакиевга ўтди. К.Бакиев Вактли ҳукуматнинг етакчиси бўлиб колди. Муҳолифатчи етакчи- ларнинг бири, «Ар Намис» партиясининг етакчиси Феликс Кулов инкилобчилар томонидан қамоқдан бўшатилади.

Янги хокимият илк соатларда марказ шахардаги талон-тарож- га бархам бера олмади. Жиноий гуруҳларнинг қилмишлари туфайли 107 объект зарар кўриб, келтирилган моддий зарарнинг кўлами камида 100 млн дан ортиқ АҚШ долларини ташкил килиб, 50 мингдап ортик одам иш жойларидан ажради.

2005-2006-йиллари киргиз жамиятида бир кагор ижобий ўзгаришлар ўрин ола бошлади.

2005-йилнинг 10-итолдаги навбатдан сайловда Курманбек Бакиев кўпчилик овоз билан Қирғизистон Республикасининг иккинчи Президенти бўлиб сайланди. Унинг асосий рақобатчиси хисобланган Феликс Кулов умумий миллий бирлик учуй у билан тандем тузиб, натижада Ҳукумат бошлиғи бўлиб ишлаб қолди.

Бирок, 2005-йилдаги халк ииқилоби ўзининг мақсадларига тўлик етган эмас. 2005-йилги 24-март инкилобипинг ғалабаси туфайли хокимиятга келган Бакиевларнинг сулоласи халқ манфаатига ҳиёнат қилиб, эл ишончини тепалаб-тепсади. Халкнинг адолатли, холис ҳокимият ўрнатиш тўғрисидаги умиди юзсизларча ўғирланди. Бирин- чи президент А.Акаевнинг гумашталари сингари, К.Бакиевларнинг сулоласи хокимиятни ёлғиз эгаллаб қолиш мақсадида Конституция- га ўзгартиришларни киритишиб, 2007-йилдаги парламент ва 2009- йилдаги президент сайловлари иатижалариии қўпол бурмалатлган.

Бакиевлар гуруҳининг беит йиллик жиноий бошқарувининг на- тижасида коррупция юқори даражага етди. Мамлакатнинг хом ашё заҳиралари сотилиб, халк бойлиги талон-тарож қилинди. Бундай тар- тиб жиноий олам билан ош-қатиқ бўлиб, бош кўтарганларни жазолаб, ўнлаган жамоат арбобларипи, мухолифатчи сиёсатчиларни, депутат- ларпи, журналистларни ва бошқа ўзгача фикрлайдиганларни қувғин килиб ва ўлдириб йўк қилишга ўтди. Аввалги президент аппарати- нинг бошлиғи, кейин мухолифатга ўтишии кўзлаган Мелет Садирку- лов ва унинг одамлари Жаниш Бакиевнинг буюртмасига мувофик шафкатсизларча ўлдирилди. Журналистлар Геннадий Павлюк, Алишер Соиповлар ҳам йўқ ердан маҳв этилишди. Журналист Сиргак Абдилда- свга суикасд килинганидан кейин, у бошпана излаб Швецияга кочишга мажбур бўлди. «Де Факго» газстасининг таъсисчиси Ч.Орозобекова, Ж.Эдигеев ва бошка бир катор эркип журналистлар хам Ғарбдап бош­пана топишди.

Бакиевларнинг йўриклари туфайли «Озодлик» («Азаттик») радио- сининг эшиттиришлари 2008-йили октябрда Миллий телерадио кор- порапиясидан (аввалги КТР) олиб ташланди. Бунга карамай, эркин журналистлар ва нодавлат ташкилотлари авторитар тартибни танқид килишда давом этишди.

Яна маълумот

kgnbirjhvqvn3um-bvt09b_d6i0v9lri

Инглизчани биладиган маълимлар чиқяпти, лекин дарс беришни билмайди” – IELTS’дан 12 йилдан бери дарс бераётган педагог билан суҳбат

“Инглиз тилини ўрганиш мен учун эмас экан”. “Ҳар доим янгидан бошлайман ва яна ташлаб қўяман”. …